(بیوگرافی)
شادروان استاد محمدامین ادیب طوسی؛ دانشمند، روزنامهنگار و شاعر، در سال 1283 شمسی در نوغان مشهد متولد شد. در 5 سالگی به مکتب‌خانه رفت و در محضر پدرش آیت‌الله محمدحسین تنكابنی، به فراگیری قرآن، مقدمات شرعیات، اصول فقه، صرف و نحو، معانی و بیان و دروس دینی پرداخت و در نوجوانی به لباس روحانیت درآمد. سپس برای تحصیل ادبیات به خدمت عبدالجواد ادیب نیشابوری رفت.
ادیب نیشابوری به او لقب ادیب داد و از آن به بعد به ادیب طوسی مشهور شد. وی پس از تحصیل در محضر استادانی چون ملاعباسعلی فاضل و آقابزرگ حكیم، به عراق رفت و در حوزه‌های نجف اشرف و كربلا به تحصیل علوم دینی پرداخت. سپس به لبنان، مصر، سوریه و هند سفر كرد و زبان‌های عبری، كلدانی، سانسکریت و پهلوی را آموخت و مدتی بعد به ایران بازگشت و به خدمت وزارت معارف درآمد.
ادیب طوسی در سال 1312 كتاب دستور نوین زبان فارسی و نیز مجموعه شعر ایام كودكی را به چاپ رساند و در سال 1313 منظومه‌ی «هزاره‌ی فردوسی» را به مناسبت هزارمین سال ولادت فردوسی سرود و یک سال بعد به تبریز بازگشت و به تدریس ادامه داد و سردبیری نشریه‌ی ماهتاب را نیز برعهده گرفت.
ادیب خراسانی به سبک خراسانی شعر می‌سرود؛ دیوان وی در سال 1341 به چاپ رسیده است. بیشتر اشعارش در قالب غزل و قصیده است، اما مثنوی، دوبیتی، تركیب‌‌بند و رباعی نیز در دیوان او به‌چشم می‌خورد. شعر ادیب بسیار ساده و بی‌پیرایه است، با این حال وی در اشعار خود از استعاره، تشبیه، انواع صنایع بدیعی نظیر جناس و طباق استفاده‌ی فراوان كرده است.
تألیف كتاب‌های تاریخ دینی ایران قدیم و شرح کتاب بزرگان و چاپ چندین داستان و رمان و مقالات متعدد در روزنامه‌ها و مجلات، حاصل فعالیت‌های ادبی و فرهنگی ادیب طوسی تا سال 1322 است.
ادیب طوسی در سال 1323 به تهران آمد و در اداره کل نگارش وزارت فرهنگ به خدمت مشغول شد و همزمان به تحصیلات دانشگاهی تا اخذ دكترای ادبیات فارسی در دانشگاه تهران ادامه داد. او بار دیگر در سال 1328 به تبریز رفت و 30 سال به‌عنوان استاد كرسی تاریخ ادبیات ایران به تدریس و تحقیق و مطالعه مشغول بود.
تالیفات وی عبارتند از:
بودا در هند (ترجمه)، محمد امین بن شیخ محمد حسین گیلانی.
تاریخ دینی ایران قدیم، جلد اول.
تخت سلیمان، رساله در ایران باستان.
آموزش و پرورش از نظر غزالی.
دستور زبان فارسی، (سه دوره)
فرهنگ لغات آذری (تبریز).
فهلویات (تبریز).
بیش از ۵۰ مقاله در نشریات ارمغان، وحید، نشریه دانشکده ادبیات تبریز و …
فرهنگ لغات ادبی (۲مجلد)
پیام فردوسی (منظومه‌ای به سال ۱۳۱۳)
ده مقاله (مقالات حوزه فهلویات)
دخمه‌های سیاه (رمان)
جوکی در جنگل (رمان فلسفی)
انتقام عشق (رمان جنایی-عشقی)
دیوان اشعار (به کوشش دکتر طاووسی ۱۳۴۱)
استاد محمدامین ادیب طوسی ـ سرانجام در سوم خرداد 1361 در تهران چشم از جهان فرو بست و به لقای معبود پیوست.
روحش شاد و یادش گرامی باد.
─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─
(ندارد)
آن پری پیکر به حال من نظر دارد؟ ندارد
وز تمنای دل زارم خبر دارد؟ ندارد
جز ستم بر مستمندان شیوه‌ای داند؟ نداند
جز جفا بر بیدلان رسمی دگر دارد؟ ندارد
ناله‌ی کس در دل سنگش اثر بخشد؟ نبخشد
آه و زاری بر سر کویش اثر دارد؟ ندارد
هیچگاه از حال مسکینان خبر پرسد؟ نپرسد
هیچ از این ناز و تکبر دست بردارد؟ ندارد
چشم جادویش به غیر از فتنه ره جوید؟ نجوید
تیغ ابرویش ز خونریزی حذر دارد؟ ندارد
خوب‌رویی در زمین همتای او باشد؟ نباشد
آسمان مانند او ماهی به بردارد؟ ندارد
اختر (طوسی) ز برج غم برون آید؟ نیاید
وین شب تاریک در پایان سحر دارد؟ ندارد
"محمدامین ادیب طوسی"
به نـام خــــداونـد شعـــر و ادب